Endometriozis

Endometriozis, halk arasında daha çok çikolata kisti olarak bilinen, rahim iç dokusunun (endometrium) rahim dışında başka bölgelerde büyümesiyle karakterize kronik ve ağrılı bir kadın hastalığıdır. Rahim dışına taşan bu doku, özellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri ve pelvis iç zarlarında bulunabilir. Bu doku her adet döngüsünde hormonlara tepki vererek kalınlaşır, parçalanır ve kanar. Ancak bu kanama rahim dışındaki bölgelerde atılamadığı için iltihap, yapışıklık ve kist oluşumlarına yol açar.

Endometriozis Neden Olur?

Endometriozisin kesin nedeni hala tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın oluşmasında etkili olabilecek bazı teoriler mevcuttur:

• Retrograd menstruasyon: Adet kanının rahimden vajina yerine fallop tüpleri aracılığıyla karın boşluğuna geçmesi.
• Bağışıklık sistemi sorunları: Vücudun endometrial dokuyu yabancı olarak tanıyamaması.
• Genetik yatkınlık: Ailede endometriozis geçmişi olan bireylerde daha sık görülmesi.
• Hormonlar: Östrojen hormonunun hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
• Lenf ya da kan dolaşımıyla taşınma: Endometrial hücrelerin vücutta başka yerlere taşınması.

Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

Endometriozis belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte, en sık karşılaşılan semptomlar şunlardır:

• Adet dönemlerinde şiddetli ağrı (dismenore)
• Adet dışı pelvik ağrı
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı (disparoni)
• Kısırlık (infertilite)
• Aşırı ve düzensiz adet kanamaları
• Bağırsak hareketlerinde ağrı veya kabızlık
• İdrar yaparken yanma veya ağrı (özellikle adet döneminde)
• Yorgunluk, şişkinlik ve sindirim sorunları

Belirtiler başka hastalıklarla karıştırılabildiği için doğru tanı genellikle gecikir. Bu nedenle, yukarıdaki semptomlar varsa bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmak önemlidir.

Endometriozis Nasıl Teşhis Edilir?

Endometriozis tanısı koymak genellikle kolay değildir. Hastalığın belirtileri pek çok farklı sağlık problemine benzeyebilir. Teşhis için kullanılan yöntemler şunlardır:

• Pelvik muayene: Jinekolojik muayene sırasında kitle ya da hassasiyet tespit edilebilir.
• Ultrasonografi: Özellikle yumurtalıklarda oluşan çikolata kistlerinin görüntülenmesinde kullanılır.
• MR (Manyetik Rezonans): Derin endometriozis vakalarında detaylı görüntüleme sağlar.
• Laparoskopi: Teşhiste altın standarttır. Aynı zamanda tedavi de bu yöntemle yapılabilir.

Endometriozis Tedavisi Nasıl Yapılır?

Endometriozis tedavisi, hastalığın derecesine, hastanın yaşına, şikayetlerine ve çocuk sahibi olma isteğine göre planlanır. Tedavi seçenekleri şu şekildedir:

1. İlaç Tedavisi

• Ağrı kesiciler (NSAID grubu ilaçlar)
• Doğum kontrol hapları
• Hormon tedavileri (GnRH agonistleri, progestinler vb.)

2. Cerrahi Tedavi

Laparoskopik cerrahi ile endometriozis odaklarının ve çikolata kistlerinin çıkarılması sağlanabilir. Özellikle ileri düzey vakalarda ve kısırlık sorunu olan kadınlarda tercih edilir.

3. Yardımcı Üreme Teknikleri

Endometriozis nedeniyle çocuk sahibi olamayan kadınlarda tüp bebek gibi yardımcı üreme yöntemleri uygulanabilir.

Endometriozis Kısırlığa Neden Olur mu?

Evet, endometriozis kısırlığın en önemli nedenlerinden biridir. Endometrial dokuların fallop tüplerini tıkaması, yumurtalık fonksiyonlarını bozması veya rahim içi yapışıklıklara yol açması sonucunda gebelik oluşması zorlaşır. Ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile gebelik şansı artırılabilir.

Endometriozis Kimlerde Daha Sık Görülür?

• 20-40 yaş arası kadınlarda
• Aile öyküsünde endometriozis bulunanlarda
• Adetleri erken yaşta başlayanlarda
• Adetleri uzun ve yoğun geçenlerde
• Doğum yapmamış kadınlarda

Yaşam Kalitesini Nasıl Etkiler?

Endometriozis, sadece fiziksel değil aynı zamanda psikolojik olarak da yaşam kalitesini düşürebilir. Kronik ağrı, yorgunluk, sosyal yaşamdan kopma, iş gücü kaybı ve cinsel yaşamda sorunlar sık görülür. Bu nedenle hastaların sadece fiziksel değil psikolojik olarak da desteklenmesi önemlidir.

Endometriozis Hakkında Sık Sorulan Sorular

Endometriozis kansere dönüşür mü?

Endometriozis doğrudan kansere dönüşmez. Ancak nadir vakalarda bazı endometriozis türleri yumurtalık kanseri riskini hafif şekilde artırabilir.

Çikolata kisti kendiliğinden geçer mi?

Genellikle kendiliğinden geçmez. Ancak menopoz döneminde östrojen seviyeleri düştüğü için kistler küçülebilir.

Hamilelik endometriozisi iyileştirir mi?

Hamilelik döneminde hormon seviyeleri değiştiğinden dolayı belirtiler geçici olarak hafifleyebilir. Ancak bu durum hastalığın tamamen iyileştiği anlamına gelmez.

Endometriozis, kadınların hem fiziksel hem de duygusal yaşamını derinden etkileyen ciddi bir sağlık sorunudur. Erken tanı, doğru tedavi ve uzman desteğiyle hastalığın etkileri azaltılabilir. Şüphe durumunda zaman kaybetmeden kadın hastalıkları uzmanına başvurmak en sağlıklı adım olacaktır.