Gebelikte Diyabet

Gebelikte diyabet, yani gestasyonel diyabet, daha önce diyabet tanısı olmayan kadınlarda hamilelik sırasında ortaya çıkan bir kan şekeri yüksekliği durumudur. Genellikle gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde teşhis edilir. Hamilelik süreci boyunca hormonal değişiklikler, insülin direncine neden olabilir ve bu da kan şekeri düzeylerini yükseltebilir.

Gestasyonel Diyabet Neden Olur?

Hamilelik sırasında plasentadan salgılanan hormonlar, annenin vücudundaki insülinin etkisini azaltabilir. Bu duruma insülin direnci denir. Pankreas, bu artan ihtiyacı karşılayacak kadar insülin üretemediğinde kan şekeri yükselir ve gestasyonel diyabet gelişir.

Gestasyonel diyabetin risk faktörleri şunlardır:

• 35 yaş ve üzeri hamilelik
• Vücut kitle indeksinin (BMI) yüksek olması (obezite)
• Ailede diyabet öyküsü bulunması
• Daha önce iri bebek (4 kg üzeri) doğurma
• Polikistik over sendromu (PCOS)
• Daha önce gestasyonel diyabet tanısı almış olmak

Gestasyonel Diyabet Belirtileri Nelerdir?

Gebelik şekeri genellikle belirgin bir belirtiye neden olmaz. Bu yüzden rutin tarama testleri büyük önem taşır. Ancak bazı belirtiler şu şekilde olabilir:

• Aşırı susuzluk hissi
• Sık idrara çıkma
• Aşırı yorgunluk
• Görme bulanıklığı
• Yemeklerden sonra aşırı uyku hali

Bu belirtiler diğer hamilelik belirtileriyle karışabileceği için mutlaka doktor kontrolünde değerlendirme yapılmalıdır.

Gebelikte Diyabet Tanısı Nasıl Konur?

Gestasyonel diyabet tanısı, gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında yapılan şeker yükleme testi (oral glukoz tolerans testi – OGTT) ile konur. Genellikle iki aşamalı bir test uygulanır:

• 50 gr glukoz testi: Açlık gerektirmez. Şekerli su içildikten 1 saat sonra kan şekeri ölçülür.
• 100 gr OGTT: İlk test yüksek çıkarsa uygulanır. Açlık, 1., 2. ve 3. saat kan şekeri değerlerine bakılır.

Gestasyonel Diyabetin Anne ve Bebek Üzerindeki Etkileri

Kontrol altına alınmayan gebelik şekeri, hem anne hem de bebek için çeşitli riskler oluşturabilir:

Anne için riskler:

• Preeklampsi (yüksek tansiyon ve idrarda protein)
• Sezaryen doğum ihtiyacı
• Doğum sonrası tip 2 diyabet gelişme riski

Bebek için riskler:

• Makrozomi (iri bebek, 4 kg üzerinde doğum)
• Hipoglisemi (doğum sonrası düşük kan şekeri)
• Solunum problemleri
• İlerleyen yaşlarda obezite ve diyabet riski

Gestasyonel Diyabet Nasıl Tedavi Edilir?

Hamilelikte diyabet tedavisi, hem annenin hem de bebeğin sağlığı açısından büyük önem taşır. Temel tedavi yaklaşımları şunlardır:

1. Beslenme Düzeni

Diyabetik diyet olarak adlandırılan bir beslenme planı ile karbonhidrat alımı dengelenir. Lifli gıdalar, tam tahıllar, sebze ve protein ağırlıklı beslenme önerilir. Basit şekerlerden uzak durulmalıdır.

2. Fiziksel Aktivite

Hafif tempolu yürüyüşler veya gebeliğe uygun egzersizler, kan şekeri düzeyinin dengelenmesine yardımcı olur.

3. Kan Şekeri Takibi

Günde birkaç kez parmak ucu ile glukoz ölçümü yapılması önerilir. Açlık ve tokluk kan şekerleri kaydedilmelidir.

4. İlaç ve İnsülin Tedavisi

Diyet ve egzersize rağmen kan şekeri yüksek seyrediyorsa doktor, insülin tedavisine başlayabilir. Gestasyonel diyabette ağızdan ilaçlar yerine genellikle insülin enjeksiyonu tercih edilir.

Doğumdan Sonra Gestasyonel Diyabet Devam Eder mi?

Doğumdan sonra çoğu kadında kan şekeri değerleri normale döner. Ancak doğumdan 6-12 hafta sonra yeniden glukoz testi yapılarak kontrol edilmelidir. Gestasyonel diyabet geçiren kadınların ilerleyen yaşlarda tip 2 diyabet geliştirme riski daha fazladır.

Gebelikte Diyabetten Korunmak Mümkün mü?

Tam anlamıyla önlenemese de sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile risk azaltılabilir:

• Hamile kalmadan önce ideal kiloya ulaşmak
• Düzenli egzersiz yapmak
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek
• Diyabet öyküsü olan kadınların gebelik öncesi glukoz kontrollerini yaptırmaları

Gebelikte diyabet, düzenli takip ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile kontrol altına alınabilir. Anne adaylarının tarama testlerini ihmal etmemesi ve doktor önerilerine uyması, sağlıklı bir hamilelik süreci için kritik önem taşır.