Yumurtalık Kistleri Nedir?

Yumurtalık kistleri, kadınların yumurtalıklarında oluşan sıvı dolu keseciklerdir. Tıbbi adıyla “over kisti” olarak da bilinirler. Genellikle iyi huylu olan bu kistler, çoğu zaman herhangi bir belirti vermez ve rutin jinekolojik muayenelerde tesadüfen fark edilir. Ancak bazı durumlarda ağrı, düzensiz adet kanamaları veya şişlik gibi belirtilere yol açabilirler.

Yumurtalık Kistlerinin Türleri

Yumurtalık kistleri, fonksiyonel ve patolojik olmak üzere iki ana gruba ayrılır:

1. Fonksiyonel Kistler

En sık rastlanan kist türüdür ve çoğunlukla adet döngüsünün doğal bir parçası olarak ortaya çıkarlar. Genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolurlar. İki temel alt tipi vardır:

• Folikül Kisti: Yumurtlama döneminde oluşur. Yumurtalık folikülü büyür ama çatlamazsa kist oluşur.
• Korpus Luteum Kisti: Yumurtlamadan sonra oluşan kisttir. Bazen kanama yapabilir.

2. Patolojik Kistler

Bu kistler, yumurtalık dokusunun anormal gelişiminden kaynaklanır ve tedavi gerektirebilir. Bazı örnekleri şunlardır:

• Dermoid Kist (Matür Kistik Teratom): Genç yaşta görülebilir. Saç, diş gibi dokular içerebilir.
• Endometrioma: Endometriozis hastalarında görülür. Halk arasında “çikolata kisti” olarak bilinir.
• Seröz ve Müsinöz Kistadenom: Genellikle iyi huylu olmakla birlikte büyük boyutlara ulaşabilirler.

Yumurtalık Kistlerinin Belirtileri

Her yumurtalık kisti belirti vermeyebilir. Ancak aşağıdaki semptomlar görüldüğünde kist ihtimali akla gelmelidir:

• Kasık ağrısı (özellikle adet öncesi ya da sonrası)
• Adet düzensizlikleri
• Şişkinlik ve karın dolgunluğu hissi
• İlişki sırasında ağrı
• Sık idrara çıkma ya da bağırsak hareketlerinde değişiklik
• Kist patlaması durumunda ani ve şiddetli ağrı

Yumurtalık Kistlerinin Nedenleri

Kist oluşumuna neden olan birçok faktör vardır. Bunlar arasında:

• Hormon dengesizlikleri
• Polikistik Over Sendromu (PCOS)
• Endometriozis
• Gebelik
• Genetik yatkınlık

Tanı Nasıl Konulur?

Kadın doğum uzmanı tarafından yapılan pelvik muayene sırasında kist fark edilebilir. Tanıyı kesinleştirmek için genellikle şu yöntemler kullanılır:

• Ultrasonografi (USG): Kistin büyüklüğü, içeriği ve yapısı değerlendirilir.
• Kan testleri: CA-125 gibi tümör belirteçlerine bakılabilir, özellikle menopoz sonrası kadınlarda.
• MR veya BT: Karmaşık yapıdaki kistlerin daha ayrıntılı incelenmesi için tercih edilebilir.

Yumurtalık Kistlerinde Tedavi Yöntemleri

Tedavi planı kistin türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına ve şikayetlerine göre değişiklik gösterir.

1. Takip ve Gözlem

Fonksiyonel kistler çoğunlukla kendiliğinden kaybolur. Belirli aralıklarla ultrason kontrolleri ile takip edilir.

2. İlaç Tedavisi

Doğum kontrol hapları gibi hormon düzenleyici ilaçlarla yeni kist oluşumu engellenebilir.

3. Cerrahi Müdahale

Kistin büyümesi, şiddetli ağrı yapması, rüptüre olması (patlaması) veya kötü huylu olma riski varsa cerrahi yöntemle çıkarılması gerekebilir. En yaygın yöntemler:

• Laparoskopi: Kapalı ameliyat. Küçük kistler için idealdir.
• Laparotomi: Açık cerrahi. Büyük ya da kanser şüphesi olan kistlerde tercih edilir.

Yumurtalık Kistleri ve Gebelik

Birçok kadın, kisti olmasına rağmen sağlıklı bir gebelik yaşayabilir. Ancak büyük ya da tedavi gerektiren kistler gebelik öncesi ya da sırasında kontrol altına alınmalıdır. Özellikle endometrioma gibi bazı kistler doğurganlığı olumsuz etkileyebilir.

Kistlerin Kansere Dönüşme Riski Var mı?

Çoğu yumurtalık kisti iyi huyludur. Ancak özellikle menopoz sonrası dönemde ortaya çıkan kistlerin kötü huylu olma riski daha fazladır. Bu nedenle yaş, aile öyküsü ve ultrason bulguları dikkate alınarak doktor tarafından değerlendirme yapılmalıdır.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Aşağıdaki belirtilerden biri varsa vakit kaybetmeden bir kadın doğum uzmanına başvurmalısınız:

• Karın alt bölgesinde sürekli ağrı
• Adet düzensizliği veya anormal vajinal kanama
• Şiddetli şişkinlik ya da karnın bir tarafında dolgunluk
• İlişki sırasında sürekli ağrı

Yumurtalık Kistleriyle Yaşam

Kistlerin çoğu zararsızdır ve düzenli takip ile kontrol altında tutulabilir. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bu nedenle düzenli jinekolojik kontroller ihmal edilmemeli, vücudun verdiği sinyaller dikkate alınmalıdır.

Unutmayın, yumurtalık kistleri hakkında doğru bilgi ve zamanında müdahale ile sağlığınızı korumak mümkündür. Kadın doğum uzmanınızla düzenli iletişimde olmak, en doğru yaklaşımı belirlemede büyük önem taşır.